Place zabaw w przedszkolach, parkach czy przy
osiedlach stanowią atrakcyjne miejsce dla zabawy dzieci. Tworzone są z
myślą o zapewnieniu dzieciom niezapomnianej zabawy i prawidłowego
rozwoju. Place zabaw jako miejsca przeznaczone dla dzieci powinny
spełniać określone wymogi bezpieczeństwa.
Obecnie projektowane i montowane place zabaw są
różnorodne, kolorowe i zapewniają urozmaiconą zabawę lecz nie zawsze są
całkowicie bezpieczne dla bawiących się dzieci. Kwestia bezpieczeństwa
placów zabaw dotyczy zarówno samych urządzeń służących do zabawy dzieci
jak również ich otoczenia. Przede wszystkim place zabaw, które znajdują
się w publicznym miejscu powinny posiadać odpowiednie certyfikaty
jakości i bezpieczeństwa dostarczone przez producenta. Po zamontowaniu
urządzeń zabawowych przez producenta kwestia bezpieczeństwa na nim
spoczywa na administratorze zarządcy czy właścicielu placu zabaw.
Wykonanie placu zabaw zgodnie z obowiązującą normą
Wymagania dotyczące jakości i bezpieczeństwa na placach zabaw określa
norma PN-EN 1176 2009r. Norma określa bardzo szczegółowo jak powinien
być wykonany plac zabaw by nie stwarzał zagrożenia dla bawiących się
dzieci. Urządzenia wykonane niezgodnie z normą mimo że wyglądają na
solidne i bezpieczne mogą stwarzać zagrożenie dla dzieci. Dotyczy to
przede wszystkim takich kwestii jak zakleszczenia odzieży i części ciała
dziecka oraz wysokości bezpiecznego upadku z placu zabaw.
Regularna kontrola placu zabaw
Samo wykonanie placu zabaw z godnie z obowiązującą normą nie jest
wystarczające. Użytkowane place zabaw powinny być regularnie
kontrolowane w celu eliminowania zagrożenia dla bawiących się dzieci.
Naturalna eksploatacja placu zabaw przez bawiące się dzieci powoduje
zużywanie się niektórych części.
Place zabaw
są ponadto narażone na korozję spowodowaną niekorzystnymi warunkami
pogodowymi wskutek czego z biegiem czasu niszczeją. Ze względu na częste
umieszczenie placów zabaw w miejscach publicznych są one narażone na
wandalizm. Wszystkie te czynniki sprawiają, że plac zabaw z upływem
czasu może stracić swoje właściwości. Na skutek wandalizmu może się to
stać bardzo szybko. Dlatego tak ważna jest regularna kontrola placów
zabaw
Norma PN-EN 1176 2009r. dotycząca placów zabaw wyszczególnia trzy
rodzaje kontroli, które powinny być przeprowadzane na placach zabaw:
1. Regularna kontrola przez oględziny. Ta procedura kontrolna
powinna być przeprowadzana co 1 do 7 dni. Częstotliwość jest
uwarunkowana od użytkowania oraz umieszczenia placu zabaw, gdyż
urządzenia zabawowe umieszczone na blokowisku są bardziej narażone na
wandalizm niż od tych umieszczonych na przedszkolach oraz takie place
zabaw są używane przez różne grupy wiekowe dzieci. Kontrola przez
oględziny polega przede wszystkim na ocenieniu wzrokowym stanu
technicznego placu zabaw, sprawdzeniu, czy urządzenie nie zostało
zniszczone lub uszkodzone wskutek wandalizmu lub niekorzystnych warunków
pogodowych takich jak silny wiatr czy ulewny deszcz. Podczas tej
kontroli należy również sprawdzić stan nawierzchni, czy nie znajdują się
zanieczyszczenia na jej powierzchni np. potłuczone butelki. Ocenie
podlega również całe urządzenie zabawowe np. jeśli jest to plac zabaw
wykonany z drewna czy nie występują drzazgi oraz rozwarstwienia drewna.
2. Kontrola funkcjonalna. Ta kontrola powinna być przeprowadzana
w częstotliwości od 1 do 3 miesięcy. Jest to bardziej dokładna i
szczegółowa procedura kontrolna niż ocena stanu przez oględziny. Podczas
kontroli funkcjonalnej należy sprawdzić przede wszystkim stan połączeń
śrubowych, funkcjonalność poszczególnych elementów zabawowych,
stabilność całości urządzeń oraz stopień zużycia placu zabaw lub jego
poszczególnych elementów.
3. Coroczna kontrola podstawowa. Jest to najbardziej dokładna
procedura kontrola przeprowadzana na placach zabaw. Należy ją
przeprowadzić przynajmniej jeden raz w roku. Podczas tej kontroli w
szczególności należy ocenić ogólny poziom bezpieczeństwa placu zabaw
oraz nawierzchni. Sprawdzone powinny zostać również fundamenty
umieszczone pod urządzeniami zabawowymi. Należy ocenić również
kompletność urządzeń oraz poziom erozji i rozkładu placu zabaw oraz
przewidzieć jak ten proces będzie postępował w kolejnym roku.
Te trzy rodzaje kontroli przeprowadzanych na placach zabaw to
niezbędne minimum by dzieci mogły się cieszyć bezpieczną zabawą.
Wszelkie czynności kontrolne powinny być udokumentowane. Najlepiej w tym
celu prowadzić księgę kontroli, w której odnotowuje się datę wraz z
wszelkimi uwagami oraz danymi personalnymi osoby odpowiedzialnej za
kontrolowanie placu zabaw. Czynności kontrolne powinny przeprowadzać
odpowiednio przeszkolone osoby, które wiedzą na co zwrócić uwagę oraz
jak dokładnie ocenić stan techniczny placu zabaw.
Regularna konserwacja placu zabaw
Regularna kontrola pozwala wykryć zagrożenia natomiast odpowiednia
konserwacja im zapobiega, szczególnie jeśli chodzi o wpływ warunków
pogodowych. Poza niezbędnymi czynnościami konserwacyjnymi i naprawczymi
wykonywanymi wskutek przeprowadzonej kontroli warto poddawać plac zabaw
odpowiednim zabiegom konserwującym w celu przedłużenia jego żywotności.
Istotną kwestią jest malowanie placu zabaw. Nawet jeśli wyniki kontrolne
nie wykazują zagrożeń warto co kilka lat przemalować plac zabaw
odpowiednimi farbami. Jeśli jest to plac zabaw wykonany z drewna dobrym
rozwiązaniem jest użycie farb zawierających impregnat. Dzięki temu
drewno uzyska dodatkową ochronę na warunki pogodowe. Odmalowanie placu
zabaw ma także znaczenie estetyczne, kolory stają się żywsze a cały plac
zabaw wygląda na nowszy.
Umiejscowienie placu zabaw względem innych obiektów
W przypadku montażu placu zabaw przy budynkach wielorodzinnych
objętych jednym pozwoleniem na budowę istnieje obowiązek zachowania
odległości 10m od linii rozgraniczających ulicę, od okien pomieszczeń
przeznaczonych na pobyt ludzi oraz od miejsc gromadzenia odpadów. Zasada
ta nie dotyczy placówek oświatowych. Plac zabaw powinien być oddalony
od parkingu o przynajmniej 7m w przypadku parkingu na 4 stanowiska
włącznie, 10m w przypadku parkingu z liczbą miejsc od 5 do 60 włącznie
oraz 20m w przypadku parkingu z liczbą miejsc powyżej 60
Odpowiednia nawierzchnia na placu zabaw
Zamawiając wykonanie placu zabaw należy uwzględnić to na jakim
podłożu ma on się znajdować. Jest to bardzo ważna kwestia ze względu na
bezpieczeństwo bawiących się dzieci gdyż podłoże na placu zabaw musi
pełnić określone funkcje związane z amortyzacją upadku. Kwestia ta jest
również określona w normie dotyczącej placów zabaw PN-EN 1176 – 2009r.
Place zabaw budowane wiele lat temu niezależnie od wielkości zazwyczaj
znajdowały się na trawie, która z czasem została wydeptana wskutek
użytkowania urządzeń i pozostała zbita gleba. Raczej mało spotykanym
przypadkiem jest również uzupełnianie ubytków trawy przy urządzeniach.
Administratorzy i osoby odpowiedzialne za utrzymanie i bezpieczeństwo
placów zabaw zdają się nie zwracać uwagi na tą kwestię lub po prostu nie
zdają sobie sprawy z niezgodności jakie występują. Zazwyczaj firmy,
które specjalizują się w budowie placu zabaw nie zajmują się
jednocześnie powierzchnią pod plac zabaw choć mają obowiązek w
dokumentacji produktu określić jakie podłoże jest dopuszczalne a jakie
nie do montowanych urządzeń zabawowych. Rodzaj dopuszczalnego podłoża
jest określony w normie PN-EN 1176 z 2009 roku i jest uzależniony od
krytycznej wysokości upadku z urządzenia. W zależności od tej wysokości
plac zabaw może znajdować się na powierzchni trawiastej lub glebowej,
piaskowej, żwirowej, korowej, wiórowej oraz innych materiałów zgodnych z
wymogami normy m.in. sztuczna nawierzchnia gumowa. Przez krytyczną
wysokość upadku należy rozumieć maksymalną wysokość z jakiej dziecko
może spaść a nie wysokość całego placu zabaw. Przykładowo zestaw
zabawowy składający się z wieży z dachem, podestu ze zjeżdżalnią oraz
wejścia na ten podest posiada krytyczną wysokość upadku równą wysokości
górnej krawędzi podestu a nie wysokości daszku, który nie stanowi
elementu służącego do zabawy.
Nawierzchnię trawiastą oraz glebową można stosować jeśli krytyczna
wysokość upadku z urządzenia jest równa bądź mniejsza niż 1m.
Nawierzchnia trawiasta posiada wystarczające właściwości amortyzujące
upadek dla niewielkich urządzeń zabawowych. Zazwyczaj wystarcza dla
takich urządzeń jak bujaki na sprężynie czy huśtawki wagowe oraz
zjeżdżalni, których część startowa znajduje się poniżej 1m. Tak jak
wspomniałem wyżej nawierzchnia trawiasta ma to do siebie, że wraz z
zwiększeniem intensywności użytkowania urządzenia wydeptuje się i należy
nieużytki uzupełniać lecz posiada również wiele zalet. Zazwyczaj łatwo
zauważyć i usunąć z jej powierzchni zanieczyszczenia, bawiące się dzieci
nie brudzą się tak jak w przypadku nawierzchni sypkich oraz zadbana
trawa prezentuje się estetycznie. W przypadku trawy po ulewnych
deszczach woda nie stanowi problemu, gdyż bez przeszkód wsiąka i nie
występuję błoto.
Piasek jest również często stosowaną nawierzchnią przy placach zabaw.
Jednak trzeba zwrócić uwagę by był to odpowiedni piasek oraz o
odpowiednich właściwościach. Wielkość ziaren piasku stosowanego jako
podłoże pod placem zabaw powinna się mieścić w przedziale od 0,2 do 2mm.
Natomiast minimalna grubość powierzchni powinna wynosić przynajmniej
20cm dla krytycznej wysokości upadku mniejszej bądź równej 2m oraz
odpowiednio 30cm dla wysokości mniejszej bądź równej 3m. Identyczne
parametry grubości i wysokości upadku stosuje się w przypadku
powierzchni żwirowej, z tym że żwir pod placem zabaw powinien posiadać
ziarna w wielkości od 2 do 5mm. Na placu zabaw powierzchnia piaskowa i
żwirowa może przysporzyć kłopotów ze względu, że znajdujące się
zanieczyszczenia mogą zostać zasypane w podłożu. Nawierzchnie sypkie jak
sama nazwa wskazuje rozsypują się i trzeba regularnie kontrolować ich
grubość pod urządzeniami zabawowymi. Ponadto dzieci łatwo się brudzą i
wnoszą potem żwir i piasek do pomieszczeń a po ulewnych deszczach
podłoże zmienia się w błoto. Zaletą jest to, że piasek oraz żwir można
stosować do większych placów zabaw.
Nawierzchnie wiórowe oraz korowe są dość rzadko spotykane jednak
posiadają wiele zalet jako podłoże pod plac zabaw. Mianowicie nie
rozsypują się tak jak piasek i żwir, bawiące się dzieci mniej się brudzą
a woda bez przeszkód swobodnie przesiąka przez warstwę podłoża. Wióry
oraz korę można stosować do krytycznej wysokości mniejszej bądź równej
2m jeśli ich grubość wynosi przynajmniej 20cm oraz odpowiednio do
wysokości mniejszej bądź równej 3m jeśli grubość podłoża wynosi
przynajmniej 30cm. Wielkość wiórów powinna się mieścić w przedziale od 5
do 30mm, natomiast kory w przedziale od 20 do 80mm. Taka ziarnistość
sprawia też, że zanieczyszczenia łatwiej usunąć z powierzchni podłoża
pod placem zabaw. Estetycznie taka forma podłoża prezentuje się znacznie
lepiej niż piasek czy żwir. Wióry i kora posiadają odpowiednie
właściwości amortyzujące chroniące dzieci przed upadkiem z placu zabaw i
można tą formę podłoża stosować do większych urządzeń zabawowych jednak
ze względu na wielkość ziaren jest to dość szorstki materiał.
Nawierzchnie sztuczne coraz częściej stosuje się na placach zabaw,
szczególnie w programie Radosna Szkoła. W zależności od rodzaju
nawierzchni można ja stosować praktycznie do wszelkiego rodzaju placów
zabaw. Nawierzchnia gumowa posiada znakomite właściwości amortyzujące
upadek. Jeśli posiada odpowiednio wykonany spad nie zatrzymuje się na
niej woda. Zaletą jest to, że nie trzeba uzupełniać ubytków jak w
przypadku nawierzchni sypkich, kory, wiórów czy nawet trawy. Większe
zanieczyszczenia bez problemów można usunąć z powierzchni. Mały problem
istnieje, jeśli na powierzchnie gumową wniesie się błoto z obszaru
położonego poza placem zabaw gdyż stosunkowo ciężko się czyści podłoże
gumowe. Szczególnie jeśli są to jasne kolory nawierzchni ubrudzenia
błotem są widoczne i o ile nie stwarza to zagrożenia dla bezpieczeństwa
to ma jednak wpływ na estetykę całego placu zabaw. Największą wadą jest
jednak cena takiego podłoża a najwyższa jest za kolory pomarańczowy i
niebieski, czyli te stosowane w programie Radosna Szkoła. Odpowiednie
położenie nawierzchni wymaga wynajęcia odpowiedniej firmy
specjalizującej się w tej kwestii a nie zawsze firma, która zajmuje się
budową placów zabaw wykonuje jednocześnie nawierzchnię.
Z szeregu dostępnych typów nawierzchni na plac zabaw podczas wyboru
najpierw należy określić wielkość upadku z urządzenia zabawowego. Raczej
mało spotyka się urządzeń zabawowych z wysokością upadku powyżej 3m,
gdzie należy już stosować specjalne nawierzchnie gumowe. Wybierając
nawierzchnię na plac zabaw poza wysokością należy uwzględnić również
inne czynniki, indywidualnie dla każdego placu zabaw.
Niezbędne urządzenia przy placach zabaw
Plac zabaw służy przede wszystkim dzieciom jednak w jego otoczeniu
powinny się znajdować dodatkowe urządzenia, które uczynią miejsce zabawy
dzieci bezpieczniejszym. Ważnym elementem na
placu zabaw
są ławki, które powinny się znajdować w takich miejscach by nie
kolidowały z urządzeniami zabawowymi. Rodzice czy opiekunowie powinni
mieć zapewniony z ławek ogólny ogląd placu zabaw by w razie konieczności
szybko zauważyć i zareagować na możliwe zagrożenie. Bardzo istotne by w
pobliżu znajdowały się kosze na śmieci. Jest to wymóg niezbędny by
zachować plac zabaw w czystości. Kosze na śmieci są często umieszczane
bezpośrednio przy ławkach co nie jest dobrym rozwiązaniem gdyż mogą być
wykorzystywane do zabawy przez dzieci. Ważne jest by na placu zabaw
znajdował się regulamin na którym będą umieszczone numery telefonów do
policji czy pogotowia. Bardzo istotne jest ogrodzenie całego terenu
przeznaczonego na plac zabaw. Ogrodzenie spełnia kilka ważnych funkcji:
utrudnia dostęp osobą niepowołanym i zwierzętom, które zostawiają
odchody, oraz poprawia kontrolę nad bawiącymi się dziećmi, które nie
mogą wyjść z placu zabaw poza wyznaczonymi do tego miejscami. Ogrodzenie
jest szczególnie zalecane jeśli plac zabaw znajduje się przy ruchliwej
ulicy. Często spotykane jest że ogrodzony plac zabaw posiada tylko jedno
wejście w postaci furtki co nie jest najlepszym rozwiązaniem. Owszem
daje dużą kontrolę nad bawiącymi się dziećmi ale utrudnia dostanie się
służbą ratunkowym. W przypadku dużych placów zabaw jest to istotna
kwestia. Dobrze jest gdy w ogrodzeniu jest brama umożliwiająca wjazd np.
ambulansowi. Jeśli plac zabaw jest zamykany na noc ważne by była
umieszczona np. przy regulaminie informacja gdzie znajdują się klucze do
bramy umożliwiającej wjazd.
Roślinność na placu zabaw
Różnorodna roślinność umieszczona wokoło placu zabaw podnosi walory
estetyczne ale również pełni wiele istotnych funkcji. Wysokie drzewa z
rozłożystą koroną zapewniają zacienienie. Zarówno bawiące się dzieci jak
i opiekunowie i rodzice docenią możliwość przebywania w cieniu w upalne
dni. Ma to również znaczenie zdrowotne dla przebywających osób na placu
zabaw, latem minimalizuje ryzyko udarów spowodowanych długim
przebywaniem na słońcu. Ważne jest by drzewa na placu zabaw były
odpowiednio „przygotowane”. Nisko znajdujące się gałęzie stwarzają
zachętę dla dzieci do wchodzenia na drzewo co może skończyć się
upadkiem. Roślinność umieszczona na placu zabaw lub wokoło niego nie
powinna utrudniać rodzicom czy opiekunom widoczności. Trzeba również
zwrócić uwagę na rodzaj roślinności. Rośliny posiadające trujące owoce
czy kolce nie są odpowiednie na plac zabaw, bawiące się dziecko może się
skaleczyć lub zatruć.
Zwrócenie uwagi na wyżej wymienione kwestie dotyczące bezpieczeństwa
dzieci na placu zabaw pozwolą zminimalizować ryzyko wypadku i
odpowiednią zabawę najmłodszym użytkownikom.