Artykuł o szeroko rozumianej Eronomii i
technikach dianozowania roboczych stanowisk pracy przy użyciu list
kontrolnych np. CET II, czy listy dortmundzkiej.
Zarówno w Polsce jak i
na świecie stosowane są także inne popularne metody i techniki
diagnozowania stanowisk roboczych i warunków pracy. Należą do nich
m.in.:
- metody badań ankietowych,
- listy kontrolne,
- metody badań testowych,
- metody wskaźnikowe,
- metody punktowo-wskaźnikowe,
- metody analizy sieciowej,
- metody bilansowe.
Poniżej omówiono dokładniej kilka z powyższych metod.
- metody badań ankietowych,
- listy kontrolne,
- metody badań testowych,
- metody wskaźnikowe,
- metody punktowo-wskaźnikowe,
- metody analizy sieciowej,
- metody bilansowe.
Poniżej omówiono dokładniej kilka z powyższych metod.
Badanie ankietowe to jedna z
najprostszych metod badawczych ergonomii. Polega ona na udzielaniu
pisemnych odpowiedzi na pytania (swobodnych w swej treści) lub wyborze
którejś z dołączonych odpowiedzi. Metoda ta posiada jednak wady i
zalety. Jest łatwa w przeprowadzeniu, ale do każdego badania należy
tworzyć ankietę od nowa (brak uniwersalności). Pytania mają różny
stopień szczegółowości i dodatkowo często występuje problem z analizą
wyników, ponieważ odpowiedzi ankietowanych mogą być bardzo rozbieżne.
Listy kontrolne są rozszerzoną formą
ankiety, stosowaną najczęściej w badaniach ergonomicznych. Celem
stosowania takiej listy jest analiza oraz ocena różnych czynników pracy i
wydajności pracy. Listy kontrolne zawierają pytania dotyczące stanowisk
pracy, maszyn, urządzeń oraz uciążliwości pracy i jej warunków. Metoda
ta polega na analizie pracy na stanowisku roboczym i odpowiedzi na
pytania dotyczące różnych sfer pracy. Można wymienić wiele rodzajów list
kontrolnych. Najbardziej znaną i uznaną jest lista opracowana przez
G.C. Burgera, tzw. Lista Kontrolna Ergonomicznej Analizy Układów
(Ergonomic System Analysis Checklist, w skrócie ESAC). Listę te nazywa
się także Listą Dortmundzką ze względu na miejsce jej pierwszego
zaprezentowania (Kongres IEA w Dortmundzie w 1964r.).
Lista Dortmundzka pierwotnie składała
się z 10 pytań wstępnych oraz grupy 135 pytań podstawowych (oznaczonych
literą A) i 188 pytań szczegółowych (oznaczonych literą B). Była to
lista bardzo obszerna, wnikliwa i trudna w praktycznym zastosowaniu,
dlatego w późniejszym okresie jej pytania uległy skróceniu i
uporządkowaniu tematycznemu, w wyniku czego powstała nowa lista Check
Ergonomics Test II – CET II. Do znanych list należą również listy K.F.H.
Murrela, lista CBKO, Ergonomiczna Lista Problemowa (ELP) L.
Pacholskiego.
Check Ergonomics Test II służy jako
narzędzie do przeprowadzania ergonomicznej analizy i oceny już
istniejących stanowisk pracy oraz prototypów maszyn i urządzeń. W skład
tej listy wchodzi 11 pytań ogólnych, 68 pytań podstawowych (oznaczonych
literą A), 138 pytań szczegółowych typu B, 99 pytań szczegółowych typu
C, 45 pytań szczegółowych typu D. Pytania podzielono na cztery
kategorie: A, B, C, D, zależnie od stopnia szczegółowości. Pytania te
dodatkowo są pogrupowane tematycznie w sześć grup.
Lista kontrolna K.F.H. Murrela jest
listą kierowaną do projektantów w celu oceny i poprawy prototypów
urządzeń technicznych. Zawiera 11 pytań, na które powinien odpowiedzieć
projektant.
Wszystkie rodzaje list kontrolnych są
łatwe w użyciu, przez co są powszechnie stosowane. Główną ich wadą jest
jednak czasochłonność takiego badania. Na dokładne przebadanie
stanowiska przy pomocy „check-listy” potrzeba nawet kilkunastu dni
pracy. Dlatego zaistniała potrzeba stworzenia takiego układu problemów,
aby pytania nie mające żadnego związku z badanym stanowiskiem pracy
eliminowały automatycznie stawianie innych, wiążących się tematycznie
pytań.
Badanie testowe to procedura mająca na
celu uzyskanie informacji o cechach badanego zjawiska. Badanie to
poprzez precyzyjne pytania zmniejsza dowolność odpowiedzi. Metodę tą
stosuje się podczas organizowania i przygotowywania stanowisk pracy.
Arkusze testowe wypełnia się podczas bezpośredniej obserwacji. Jedną z
metod testowej oceny jest metoda opracowana przez J. Piontka. Metoda ta
opiera się na „Karcie analizy stanu organizacyjnego stanowiska”. Karta
zawiera 49 czynników (podzielonych w cztery podgrupy) oddziałujących na
człowieka w procesie pracy. O poziomie warunków pracy decyduje suma
oddziaływań poszczególnych czynników składowych.
Kolejną metodą badań ergonomicznych jest
metoda wskaźnikowa. Oparta jest ona na metodach matematycznych i
pozwala dzięki temu na bezpośrednie porównywanie jednych wyników z
innymi. Sposób przeprowadzania badania polega na dokonywaniu obliczeń wg
odpowiednich wzorów matematycznych, a następnie wyniki porównuje się ze
specjalnymi wskaźnikami. Do metod wskaźnikowych możemy zaliczyć takie
metody jak: metodę taksonomii, system S-KOP [T. Strzelecki].
Jedną z częściej stosowanych metod jest
metoda bilansowa. Polega na mierzeniu czasu pracy, na podstawie którego
ocenia się stan organizacji stanowisk roboczych o charakterze
przemysłowym. W czasie badania dokonuje się migawkowych obserwacji
badanych stanowisk i oblicza procentowe udziały ustalonych elementów
pracy na stanowisku. Dzięki temu można ustalić rezerwy produkcyjne
tkwiące w danym miejscu pracy. Metodą tą można dokonać wstępnej oceny
stanu organizacji w poszczególnych oddziałach i wydziałach zakładu.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz